หากใครโหยหาความสงบ ท่ามกลางบรรยากาศย้อนยุค พร้อมกลิ่นอายท้องถิ่นแบบดั้งเดิม ลำปาง คือ คำตอบ

แม้จะเป็นจังหวัดเล็กๆ แต่ก็มีอายุเก่าแก่กว่า 1,300 ปี ทำให้มีการสั่งสมและรักษาวัฒนธรรม ประเพณีที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวไว้อย่างเข้มข้นได้จนถึงทุกวันนี้ เห็นได้จากรถม้าชมเมือง ที่เป็นเสมือนสัญลักษณ์ประจำจังหวัด วัดวาอารามเก่าแก่สไตล์ล้านนากระจายตัวทั่วเมือง ชุมชนเก่าท่ามะโอ ย่านที่มีบ้านเสานัก สถาปัตยกรรมไม้พื้นถิ่นโบราณอันโด่งดัง ตลาดเก่ากาดกองต้า ย่านการค้าเก่าแก่ริมแม่น้ำวัง ที่โดดเด่นด้วยอาคารบ้านเรือนทรงโบราณหาชมยาก ผสมผสานศิลปะไทย ล้านนา ยุโรป จีน พม่า

แม้จะคงความดั้งเดิมไว้ได้เป็นอย่างดี แต่ก็ใช่ว่าลำปางจะถูกแช่แข็งไว้กับกาลเวลา เพราะตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา มีกลุ่มคนรุ่นใหม่ที่ลุกขึ้นมาขับเคลื่อน สร้างสรรค์สิ่งใหม่ๆ จากรากของตัวเอง อาทิ เครือข่ายลำปางรักษ์เมืองเก่า สมาคมเครื่องปั้นดินเผาลำปาง รวมกลุ่มกันเพื่อผลักดัน ‘เซรามิคลำปาง’ งานกระเบื้องจากแร่ดินขาวพิเศษที่มีเฉพาะในลำปาง ฝีมือภูมิปัญญาบรรพบรุษ โดยมีชามตราไก่ลำปางอันโด่งดังเป็นไฮไลท์ ซึ่งได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นสินค้า GI ประจำจังหวัด เมื่อปี 2554

รวมไปถึงในย่านเก่าต่างๆ ก็มีพลังคนรุ่นใหม่ขับเคลื่อนย่านอย่างต่อเนื่อง อาทิกลุ่มคนทำงานคราฟท์ กองคราฟท์ ณ กองต้า รวมตัวกันจัดกิจกรรมในย่านเก่ากาดกองต้า จนกลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวยอดฮิตของเมือง มีกลุ่มท่ามะโอ Creative HUB Space รวมตัวสื่อท้องถิ่นรุ่นใหม่และชุมชน เปิดพื้นที่สร้างสรรค์และการเรียนรู้ในย่านชุมชนท่ามะโอ ไปจนถึงเว็บไซต์ของชุมชน ย่านสบตุ๋ย ชุมชนเก๊าจาว ย่านเก่าแก่ที่ตั้งของสถานีรถไฟนครลำปาง ที่ยังคงคึกคักเฉกเช่นในอดีต และมีการทำแอพพลิเคชั่น สบตุ๋ย เพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวของย่าน

การเคลื่อนไหวที่ไม่หยุดนิ่งเหล่านี้ ทำให้เห็นได้ว่า ลำปางเป็นเมืองเก่าเล็กๆ ที่ไม่เคยล้าสมัย เพราะเต็มเปี่ยมไปด้วยพลังและฝีมือของชุมชนอย่างแท้จริง

หากเอ่ยถึง 'ลำปาง' ภาพจำที่ผุดขึ้นในใจหลายคนอาจเป็น 'เมืองที่เวลาเดินช้า' กับเสียงกระทบของกีบม้าบนถนน และวิถีชีวิตอันเรียบง่าย

แต่เมื่อ HOME/TOWN และ คนค้นฅน The Explorer ได้ก้าวเข้าไปทำความรู้จักนครแห่งนี้อย่างลึกซึ้ง เรากลับพบว่าภายใต้ความสงบนิ่งนั้น ลำปางคือเมืองที่ 'รากเหง้า' จากร่องรอยของประวัติศาสตร์อันยาวนานและมิติทางวัฒนธรรมที่เข้มแข็งได้หยั่งรากลึกอย่างมั่นคง และที่น่าสนใจคือ รากเหง้าเหล่านั้นกำลังถูก 'คนรุ่นใหม่' หยิบยกขึ้นมาต่อยอดลมหายใจให้กับนครลำปางอีกครั้งอย่างมีชีวิตชีวา

ใน HOME/TOWN ซีรีส์ลำปางนี้ เราจึงอยากชวนทุกคนออกเดินทางไปสำรวจ 'ลมหายใจใหม่' ของนครลำปาง ผ่านเรื่องราวของผู้คนหลากหลายกลุ่ม ตั้งแต่กลุ่มคนรุ่นใหม่ ผู้ที่เลือก 'กลับบ้าน' มาสร้างสรรค์เมืองที่ตัวเองอยากใช้ชีวิต ด้วยมุมมองและพลังที่พร้อมจะเปลี่ยนลำปางให้เป็นพื้นที่น่าอยู่สำหรับคนทุกกลุ่ม เราจะได้พบกับเหล่าศิลปิน ผู้ที่ไม่เพียงชื่นชมในมรดกทางวัฒนธรรม แต่ยังหยิบจับสิ่งเหล่านั้นมาตีความใหม่ แปรเปลี่ยนเป็นผลิตภัณฑ์ร่วมสมัยที่เต็มไปด้วยเรื่องราวและคุณค่า ทายาทตระกูลคหบดีชาวพม่า ผู้เป็นกุญแจไขเรื่องราวเบื้องหลังสถาปัตยกรรมอันเป็นเอกลักษณ์, ไปจนถึง องค์กรระดับประเทศ ที่มองเห็น "ทุนทางวัฒนธรรม" ของเมืองในฐานะพลังขับเคลื่อนแห่งอนาคตนี่คือการแสดงให้เห็นว่า มรดกเก่าแก่ไม่ได้ถูกทิ้งไว้ข้างหลัง หากแต่กลายเป็นวัตถุดิบที่สำคัญที่สุดในการสร้างสรรค์อนาคต

ลำปางกำลังแสดงให้เราเห็นว่า เมืองที่ดีไม่จำเป็นต้องเร่งรีบตามใคร ไม่จำเป็นต้องแข่งขันด้วยความรวดเร็ว แต่เลือกที่จะใช้ความลึกซึ้งของประวัติศาสตร์และพลังของคนรุ่นใหม่เป็นรากฐานในการเติบโต สร้างให้ลำปางเป็น 'เมืองที่น่าอยู่' อย่างแท้จริง ที่ซึ่งคุณภาพชีวิต และความภาคภูมิใจในรากเหง้าคือตัวชี้วัดความสำเร็จที่พวกเขาให้ความสำคัญ

เรื่องราว ภาพและวิดิโอ: HOME/TOWN และ คนค้นฅน The Explorer โดย บูรพา